مقایسه الگوی مصرف بهینه از دیدگاه اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف

مصرف به‌عنوان موتور محرک تولید تأثیرات مهمی در زندگی افراد و اقتصاد جامعه دارد. از آنجا که مصرف از دیدگاه اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی اهداف و دورنمای متفاوتی را دنبال می‌کند و نیز تأثیرات متفاوتی بر رفاه فردی و اجتماعی و نیز رفاه دنیوی و اخروی افراد دارد، بررسی این تفاوت‌ها ضرورت مبرم می‌یابد. می‌دانیم که ابتدا بررسی مصرف توسط کینز آغاز و توسط ژان‌باتست‌سی جایگاه مستقلی در کنار تولید و توزیع به خود اختصاص داد. در راستای رفع اشکالات و تکامل نظریۀ نونهال مصرف کینز، نظریات مصرف مادیگلیانی، دوزنبری، فریدمن و بارو – رمزی، به این نکتۀ مشترک رسید که مردم با استفاده از پس‌انداز و انتقال بخشی از درآمد خود به آینده، مصرف خود را هموار ساخته و سعی می‌کنند یک رفاه پایدار در مصرف‌شان ایجاد کنند. این مقاله، در مقام مقایسۀ مصرف از دیدگاه اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف، با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوی و با طرح این سؤال که «مصرف بهینه در گسترۀ اقتصاد اسلامی چه تفاوتی با مصرف در اقتصاد متعارف دارد» و طرح این فرضیه که «مصرف بهینۀ اسلامی لزوماً هدف هموارسازی را تعقیب نمی‌کند بلکه در تعقیب تأمین رفاه مادی و معنوی و نیز رفاه دنیا و آخرت انسان، گام بر می‌دارد» و استدلال می‌کند؛ هموارسازی مسیری نیست که همۀ افراد بخواهند و یا بتوانند آن را طی کنند. یافته مستدل تحقیق این است که از دیدگاه اسلامی مصرف هنگامی بهینه خواهد بود که بتواند رفاه مادی و معنوی فرد و خانواده‌اش را تأمین کرده، به رفع نیاز مادی و معنوی نزدیکان افراد مساعدت رسانده و حقوق نیازمندان جامعه را ادا کند. علاوه بر رفاه مادی و معنوی دنیایی، رفاه اخروی افراد را نیز فراهم آورد. همچنین بخشی از درآمد فرد، صرف پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و آبادانی شود.